راهنمای کامل CRediT (Contributor Roles Taxonomy): نقش‌ها و مسئولیت‌های نویسندگان در مقالات علمی

در فرآیند پژوهش و انتشار مقالات علمی، همیشه چالش‌هایی درباره مشخص کردن دقیق نقش هر نویسنده وجود داشته است. برای حل این مشکل، سیستمی به نام CRediT (Contributor Roles Taxonomy) معرفی شد. این سیستم با تعریف نقش‌های مشخص و استاندارد، به پژوهشگران کمک می‌کند تا سهم واقعی هر فرد در یک پروژه علمی را به طور شفاف مشخص کنند.

هدف اصلی CRediT ایجاد شفافیت، کاهش اختلافات بین نویسندگان، و کمک به سردبیران و خوانندگان برای درک بهتر مسئولیت‌ها و مشارکت هر فرد است.

معیارهای نویسندگی بر اساس CRediT

بر اساس راهنمایی‌های بین‌المللی و دستورالعمل‌های ICMJE، برای اینکه یک فرد به عنوان نویسنده شناخته شود، باید:

• مشارکت قابل توجهی در طراحی پژوهش، تحلیل یا تفسیر داده‌ها داشته باشد.
• در نگارش یا بازبینی محتوای علمی نقش داشته باشد.
• نسخه نهایی مقاله را تأیید کرده باشد.
• مسئولیت صحت و تمامیت بخش‌های مختلف کار را بپذیرد.

نکته مهم این است که تنها افرادی که این شرایط را دارند، باید به عنوان نویسنده معرفی شوند.

ساختار ۱۴ نقش استاندارد در CRediT

CRediT شامل ۱۴ نقش مشخص است که هرکدام به دقت تعریف شده‌اند. این نقش‌ها عبارتند از:

Conceptualization: ایده‌پردازی و طراحی اهداف اصلی پژوهش.

Data Curation: مدیریت و آماده‌سازی داده‌ها برای استفاده مجدد.

Formal Analysis: تحلیل داده‌ها با روش‌های آماری.

Funding Acquisition: تأمین منابع مالی پروژه.

Investigation: انجام آزمایش‌ها، جمع‌آوری داده یا شواهد.

Methodology: طراحی روش‌ها و مدل‌های پژوهشی.

Project Administration: برنامه‌ریزی و مدیریت اجرای پژوهش.

Resources: فراهم کردن مواد، نمونه‌ها، تجهیزات یا ابزارهای تحقیقاتی.

Software: توسعه و تست نرم‌افزارها و الگوریتم‌ها.

Supervision: هدایت، نظارت و راهنمایی تیم پژوهشی.

Validation: تأیید نتایج و اطمینان از صحت آزمایش‌ها و خروجی‌ها.

Visualization:– آماده‌سازی نمودارها و نمایش بصری داده‌ها.

Writing – Original Draft: نگارش پیش‌نویس اولیه مقاله.

Writing – Review & Editing: بازبینی و اصلاح محتوای علمی قبل و بعد از چاپ.

چگونه نقش‌ها برای نویسندگان انتخاب می‌شوند؟

وقتی مقاله‌ای برای یک مجله ارسال می‌شود، نویسنده مسئول (Corresponding Author) موظف است نقش تمام نویسندگان را مشخص کند. تمام نویسندگان باید قبل از ارسال مقاله، درباره نقش‌های خود توافق کنند.

برای آنکه فردی به عنوان نویسنده پذیرفته شود، باید حداقل:

• در یک بخش اصلی پژوهش مثل ایده‌پردازی، روش‌شناسی، تحلیل یا انجام تحقیق مشارکت داشته باشد.
• و حداقل در یکی از بخش‌های نگارش (پیش‌نویس یا بازبینی مقاله) نیز مشارکت کرده باشد.

افرادی که تنها در تأمین مالی، جمع‌آوری داده‌ها یا نظارت بدون مشارکت علمی نقش داشته‌اند، نباید به عنوان نویسنده معرفی شوند و نامشان باید در بخش تقدیر و تشکر (Acknowledgements) ذکر شود.

نکات کلیدی در استفاده از CRediT

• پس از پذیرش مقاله، نقش‌ها قابل تغییر نیستند.
• برخی مجلات هنوز از CRediT استفاده نمی‌کنند.
• اگر مقاله‌ای تحلیلی یا سرمقاله باشد، ممکن است نقش‌های اصلی فقط شامل ایده‌پردازی یا روش‌شناسی باشند.
• لازم نیست در خود مقاله بیانیه نویسندگان نوشته شود، چون مجلات از فرمت استاندارد CRediT استفاده خواهند کرد.

مزایای CRediT برای پژوهشگران

شفافیت: مشخص می‌کند هر فرد دقیقاً چه کاری انجام داده است.
حل اختلافات نویسندگی: باعث کاهش بحث‌ها درباره ترتیب یا اعتبار نویسندگان می‌شود.
افزایش اعتبار علمی: هر پژوهشگر می‌تواند در رزومه خود به نقش‌های مشخص اشاره کند.
تسهیل همکاری‌های بین‌المللی: پژوهشگران از ابتدا می‌دانند چه مسئولیت‌هایی بر عهده دارند.

نمونه بیانیه CRediT

به عنوان مثال، یک مقاله می‌تواند چنین بیانیه‌ای داشته باشد:

Zhang San: Conceptualization, Methodology, Software. Priya Singh: Data curation, Writing- Original draft preparation. Wang Wu: Visualization, Investigation. Jan Jansen: Supervision. Ajay Kumar: Software, Validation. Sun Qi: Writing- Reviewing and Editing,

این مدل باعث می‌شود سهم واقعی هر فرد کاملاً شفاف باشد.

جمع‌بندی

استفاده از CRediT به پژوهشگران، سردبیران و حتی خوانندگان کمک می‌کند تا بهتر بفهمند چه کسی مسئول کدام بخش از پژوهش بوده است. این مدل نه تنها یک استاندارد علمی، بلکه یک ابزار اعتمادساز در دنیای پژوهش است. اگر می‌خواهید مقالات شما با شفافیت و اعتبار بیشتری منتشر شوند، آشنایی و استفاده صحیح از CRediT یک ضرورت است.