صفحه عنوان مقاله علمی چیست و شامل چه بخش‌هایی است؟ راهنمای کامل براساس استانداردهای ICMJE

صفحه عنوان یا Title Page یکی از نخستین و کلیدی‌ترین بخش‌های هر مقاله علمی است که  اطلاعات کلی و اولیه مقاله و نویسندگان آن را ارائه می‌دهد و یکی از اجزای ضروری برای ارسال موفق به مجلات علمی است. این صفحه معمولاً شامل عنوان مقاله، اطلاعات نویسندگان، اظهارات حقوقی، منابع حمایت مالی، تعداد واژگان و در برخی موارد تعداد جداول و نمودارها می‌شود.

در بسیاری از مجلات علمی، از جمله نشریات پزشکی، وجود یک صفحه عنوان استاندارد و ساختارمند، بخشی از الزامات ارسال مقاله محسوب می‌شود. این صفحه باید شامل عناصری نظیر عنوان کامل مقاله، فهرست نویسندگان، وابستگی‌های سازمانی، اطلاعات تماس نویسنده مسئول، منابع حمایت مالی، تعداد واژگان و در صورت لزوم تعداد جداول و نمودارها باشد. توجه به این موارد، به تطابق مقاله با دستورالعمل‌های مجله کمک کرده و احتمال پذیرش مقاله را افزایش می‌دهد.
 

در این راهنما، بر اساس توصیه‌های کمیته بین‌المللی ویراستاران مجلات پزشکی (ICMJE)، ساختار دقیق صفحه عنوان مقاله را مرور می‌کنیم و به نکات کلیدی برای تدوین استاندارد این بخش می‌پردازیم.

اجزای ضروری صفحه عنوان مقاله علمی

برای اینکه صفحه عنوان مقاله علمی شما استاندارد و حرفه‌ای باشد، باید حاوی عناصر مشخص و دقیقی باشد که به سردبیران و داوران اطلاعات پایه‌ای و ضروری را منتقل کند. در این بخش، اجزای اصلی صفحه عنوان را به‌صورت تفکیکی و کاربردی بررسی می‌کنیم:

عنوان مقاله (Article Title)

عنوان باید خلاصه‌ای دقیق از محتوای کامل مقاله ارائه دهد و به گونه‌ای انتخاب شود که همراه با چکیده، امکان بازیابی مؤثر مقاله را در پایگاه‌های داده فراهم کند. در بسیاری از مجلات، درج نوع مطالعه در عنوان (مانند کارآزمایی بالینی تصادفی یا مرور نظام‌مند) الزامی است. همچنین برخی مجلات عنوانی کوتاه (حداکثر ۴۰ کاراکتر) (Running Title) برای استفاده در سیستم‌های الکترونیکی ارسال مقاله درخواست می‌کنند.

فهرست نویسندگان و وابستگی‌ها (Authors and Affiliations)

در این بخش، بالاترین مدارک علمی هر نویسنده ذکر می‌شود (اگرچه برخی مجلات این موارد را منتشر نمی‌کنند). همچنین نام بخش‌ها، مؤسسات یا سازمان‌هایی که مقاله به آن‌ها منتسب است باید قید شود. اطلاعات تماس کامل از جمله آدرس پستی و ایمیل برای همه نویسندگان باید ثبت شود، ولی در صفحه عنوان، شماره تلفن و ایمیل نویسنده مسئول مکاتبات ذکر می‌شود. درج شناسه پژوهشگر (ORCID) نیز توصیه شده است.

نویسنده مسئول مکاتبات (Corresponding Author)

اطلاعات تماس کامل نویسنده مسئول شامل ایمیل، آدرس پستی، و در برخی موارد شماره تلفن، باید به‌روشنی مشخص باشد. این فرد معمولاً مسئول پیگیری‌های بعدی با مجله و پاسخ به مکاتبات مربوط به مقاله است.

اظهارنامه‌های حقوقی و تضاد منافع (Disclaimers & Conflict of Interest)

در این بخش، نویسندگان باید مشخص کنند که آیا تضاد منافع علمی یا مالی با موضوع پژوهش دارند یا خیر. همچنین بیانیه‌ای درباره استقلال پژوهش یا مسئولیت علمی محتوا ارائه می‌شود. استفاده از فرم‌های استاندارد ICMJE برای افشای تضاد منافع در این بخش توصیه می‌شود.

برای فراگیری نحوه نوشتن تضاد منافع بر اساس ICMJE به مطلبی که در علمی‌نو با همین عنوان منتشر شده مراجعه کنید.

منابع حمایت مالی (Funding Sources)

در صفحه عنوان مقاله علمی،‌ منابع حمایت مالی شامل گرنت‌ها، تجهیزات، داروها یا سایر منابعی است که در انجام پژوهش یا نگارش مقاله نقش داشته‌اند. باید از انتساب نادرست منابع مالی و وابستگی‌های سازمانی پرهیز کرد.

تعداد واژگان و تعداد جداول/نمودارها

ذکر تعداد واژگان مقاله (به‌جز چکیده، قدردانی‌ها، جداول، توضیحات شکل‌ها و منابع) به ویراستاران کمک می‌کند تا تناسب حجم مقاله با محتوای آن و انطباق آن با فرمت مجله را ارزیابی کنند. ذکر تعداد واژگان چکیده نیز برای همین منظور مفید است.

برخی سامانه‌های ارسال مقاله نیازمند اعلام تعداد جداول و شکل‌ها هستند تا اطمینان حاصل شود تمام فایل‌های لازم ارسال شده‌اند. همچنین این اطلاعات به ارزیابی حجم مقاله و تناسب آن با محدودیت‌های مجله کمک می‌کنند.

افشای روابط و فعالیت‌ها

افشای اطلاعات مربوط به روابط حرفه‌ای و منافع مالی هر نویسنده در صفحه عنوان مقاله علمی باید بخشی از مقاله باشد. هر مجله باید سیاست مشخصی درباره نحوه و محل ارائه این اطلاعات داشته باشد. کمیته بین‌المللی ویراستاران مجلات پزشکی (ICMJE) فرم یکپارچه‌ای برای افشای این اطلاعات طراحی کرده است، ولی ممکن است مجلات همچنان این اطلاعات را روی صفحه عنوان یا در بخشی مجزا از مقاله نیز درخواست کنند تا روند بررسی سریع‌تر انجام شود.
 

نتیجه‌گیری: چرا توجه به ساختار صفحه عنوان مقاله اهمیت دارد؟

صفحه عنوان مقاله علمی یکی از بخش‌های کلیدی در فرآیند ارسال مقاله به مجلات علمی است و نقش مهمی در شفاف‌سازی اطلاعات پایه‌ای مقاله و تسهیل ارزیابی توسط سردبیران و داوران دارد. رعایت دقیق اجزای ضروری مانند عنوان دقیق و قابل جست‌وجو، اطلاعات کامل نویسندگان، منابع حمایت مالی، تعداد واژگان و افشای منافع می‌تواند شانس پذیرش مقاله را افزایش داده و فرایند انتشار را تسهیل کند. پایبندی به استانداردهای بین‌المللی مانند توصیه‌های ICMJE نه‌تنها اعتبار علمی مقاله را افزایش می‌دهد، بلکه تطابق آن با الزامات ساختاری مجلات را نیز تضمین می‌کند.